ΚΕΙΜΕΝΟ: ΘΑΛΕΙΑ ΑΡΓΕΙΤΗ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΩΣΤΑΡΑ
Νέδα πηγάζει από τους πρόποδες του Λυκαίου όρους βρέχοντας τις πλαγιές της Μίνθης και του Τετράζιου, για να μοιραστεί έτσι ανάμεσα σε Αρκαδία, Ηλεία και Μεσσηνία. Τα νερά της, φυσικό όριο μεταξύ Ηλείας και Μεσσηνίας, κυλούν για 32 χλμ. ακολουθώντας μια φιδωτή πορεία που παρομοιάζεται από τον Παυσανία με εκείνη του Μαιάνδρου στη Μικρά Ασία. Στο πέρασμά της τη σκιάζουν αιωνόβια πλατάνια, λεύκες, καρυδιές, κυπαρίσσια και βελανιδιές. Και αφού ταξιδέψει ο ποταμός μέσα από τόσες δυσκολίες, φτάνει στα νερά του Ιονίου και στην αμμουδιά του Κυπαρισσιακού κόλπου, όπου βρίσκουν καταφύγιο οι χελώνες Caretta Caretta για να γεννήσουν τα αυγά τους.
ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Ο συναρπαστικός κόσμος της κοιλάδας του ποταμού υπήρξε τόπος μυθικός για τους αρχαίους Ελληνες. Εδώ, λέει ο μύθος, ανέθρεψε η νύμφη Νέδα μαζί με τη Θεισόα και την Αγνώ το βρέφος που της έδωσε η Ρέα, για να το σώσει από τον τρομερό πατέρα του Κρόνο. Ετσι, ο μικρός Δίας, που γεννήθηκε στο όρος Λύκαιο, μεγάλωσε δίπλα στα νερά του ποταμού που πήρε το όνομά του από μια νύμφη.
Η περιοχή πρωτοκατοικήθηκε από τους Πελασγούς που είχαν βασιλιά τον Λυκάονα. Η Φιγάλεια, μία από τις δύο αρχαίες πόλεις (η άλλη, η Είρα, στέκει απέναντι στην πλευρά της Μεσσηνίας) στη Νέδα, ιδρύθηκε από τον γιο του Φίγαλο. Σήμερα, από τη μεριά της Ηλείας, δίπλα στο ομώνυμο χωριό, θα συναντήσουμε τα ερείπια της σπουδαίας αυτής πόλης την οποία κάποτε στόλιζε λαμπρό ιερό της Αρτέμιδος. Οι κάτοικοι, που λάτρευαν τη θεά, τον Ερμή αλλά και τον Διόνυσο, ήταν γνωστοί για τον τρόπο ζωής τους, για τα φαγοπότια και τις διονυσιακές γιορτές τους. Σύμμαχοι των Μεσσηνίων κατά των Σπαρτιατών, έκοβαν και αφιέρωναν τα μαλλιά τους στη Νέδα για να πάρουν δύναμη.
ΕΙΣΟΔΟΙ ΦΑΡΑΓΓΙΟΥ
Για να μπει κανείς στο φαράγγι και να περπατήσει στις όχθες του ποταμού, θα πρέπει να είναι τα νερά χαμηλά, όπως ακόμα αυτή την εποχή. Οι είσοδοι προς το φαράγγι είναι διάφορες. Μπορούμε να μπούμε από την Πέτρα (17 χλμ. από την Ανδρίτσαινα) για να προσεγγίσουμε την αρχή του ποταμού, από το γειτονικό Κακαλέτρι ή από το χωριό Κούβελα στις πλαγιές του Τετράζιου.
Επίσης, από το χωριό Αυλώνα και το χωματόδρομο, ο οποίος βγάζει μετά το Στόμιο του ποταμού και τις τελευταίες στροφές του, για να συναντήσει κοντά στα Καλύβια τους παλιούς νερόμυλους του Μαρμαρά (1500) και του Παπαγιώργη (1850) που άλεθαν σιτηρά και κινούσαν νεροτριβή, αντίστοιχα.
Πολλοί επιλέγουν το χωριό Πλατάνια, από όπου κατηφορικός δρόμος οδηγεί στα σπλάχνα του φαραγγιού και στο πέτρινο γεφύρι που ενώνει τις όχθες, για να βρεθούν στη Φιγάλεια και στα Περιβόλια. Ενας καταρράκτης μέσα στην πυκνή βλάστηση και δίπλα στο εκκλησάκι της Παναγίτσας θα μας υποδεχτούν, για να χαθούμε στο ονειρεμένο τοπίο καθώς προχωράμε προς το Στόμιο, ενώ, αν πάμε κόντρα στο ρέμα, στα 2 χλμ. θα βρούμε το στενότερο κομμάτι της χαράδρας.
Μοναδική είναι η πεζοπορική διαδρομή που ξεκινά με το μονοπάτι έξω από τα τείχη της αρχαίας Φιγάλειας. Με μεγάλη κλίση, θα μας φέρει δίπλα σε αρχαίους τάφους (υπάρχουν πινακίδες), σε ξέφωτα και στο πέτρινο γεφύρι της Φιγάλειας, απ' όπου, αν θέλουμε, διασχίζουμε το φαράγγι. Αλλιώς, περνάμε μια βάθρα και τον καταρράκτη της από το ξύλινο γεφυράκι και προχωράμε για το ξωκλήσι της Παναγίας ή για τον μεγάλο καταρράκτη πριν από το Στόμιο.
Η πεζοπορία των 2,8 χλμ. είναι υπέροχη. Μυρτιές, βελανιδιές, καρυδιές μάς προσφέρουν τις φυλλωσιές τους. Αν ο καιρός το επιτρέπει, θα καθυστερήσουμε για να βουτήξουμε στα παγωμένα νερά δίπλα στις πεταλούδες και τις λιβελούλες. Ομως, τίποτα δεν συγκρίνεται με τη διάσχιση του φαραγγιού. Η διαδρομή είναι για δεινούς πεζοπόρους αλλά και κολυμβητές, αφού πολλές είναι οι στιγμές που το νερό είναι βαθύ και το πέρασμα γίνεται με κολύμπι. Τα 20 χλμ. απαιτούν δύο ημέρες, καθώς ακολουθούμε το ποτάμι από τις πηγές του, έξω από την Πέτρα και δίπλα στο χωριό Νέδα.
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ... ΤΟΥΝΕΛ
Κατάλληλα ρούχα, παπούτσια, αδιάβροχες τσάντες και προμήθειες για διήμερο απαραίτητα. Οπως απαραίτητη είναι και η επαγγελματική καθοδήγηση, μια και υπάρχουν δυσκολίες που μπορεί να οδηγήσουν σε τραυματισμό. Ετσι, το να ακολουθήσουμε τις εξορμήσεις που κάνουν οι εξειδικευμένοι σύλλογοι είναι το ενδεδειγμένο. Η διάσχιση θα γίνει με ασφάλεια και στο τέλος της κοπιαστικής πορείας θα υπάρχει μεταφορικό μέσο για να μας γυρίσει στην αφετηρία μας.
Αν η διήμερη διάσχιση από την Πέτρα είναι πολύ κοπιαστική, μπορούμε να τη μετριάσουμε ξεκινώντας από το πέτρινο γεφύρι της Φιγάλειας, όπου φτάνουμε πεζοπορώντας από την αρχαία Φιγάλεια. Από εδώ, ακολουθώντας τα νερά για 600 μ., θα αντικρίσουμε το συναρπαστικό τούνελ, το Στόμιο, μια σήραγγα 100 μ. μέσα στα βράχια, όπου χάνεται ο ποταμός για να βγει από την άλλη.
Δίπλα τα νερά πέφτουν από τα 50 μ., ενώ η σκοτεινή σπηλιά μάς προκαλεί να την εξερευνήσουμε. Κολυμπώντας θα μπούμε στην αίθουσα. Ψιλοβρόχι από τα σκοτεινά τείχη της μας δροσίζει, δεκάδες μάτια από νυχτερίδες και αγριοπερίστερα μας παρακολουθούν και δειλά-δειλά ακτίνες του ήλιου από μια σχισμή δίνουν ένα παράξενο χρώμα στο χώρο.
Σταλακτίτες στολίζουν τα βράχια που με ορμή ο ποταμός λειαίνει. Ετσι, λύνεται και η απορία γιατί οι αρχαίοι πίστευαν ότι εδώ ήταν η είσοδος στον Αδη... Κολυμπώντας θα κατευθυνθούμε προς την άκρη, στην πέτρινη καμάρα που θα μας βγάλει στο φως και στο ειδυλλιακό τοπίο του «Πάνω Κόσμου». Μια πεζοπορία 35 λεπτών, στις βοτσαλωτές όχθες με τις πικροδάφνες, θα μας οδηγήσει σε έναν ακόμη καταρράκτη και στην πέτρινη λιμνούλα του, ενώ πολύ κοντά το φαράγγι «ανοίγει» και ο ποταμός βρέχει πια ένα λιβάδι πριν καταλήξει σε δροσερά περιβόλια, αμπέλια, καλλιέργειες και, τέλος, στα νερά του Ιονίου.
ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
Η περιοχή της Νέδας είναι γεμάτη αρχαία μνημεία. Δίπλα στις πηγές του ποταμού βρίσκεται ο μοναδικός ναός του Πάνα. Βόρεια του ποταμού, στους πρόποδες της Μίνθης, θα συναντήσουμε τα ερείπια της ακρόπολης και του ναού της Δήμητρας στην κάποτε πανίσχυρη πόλη Λέπρεον. Κυρίως, όμως, ξεχωρίζει το εξαιρετικό έργο του Ικτίνου, ο δωρικός περίπτερος ναός του Επικούριου Απόλλωνα στις Βάσσες. Δεκατρία χιλιόμετρα από την Ανδρίτσαινα, πάνω στο όρος Κοτύλιο, στα 1.130 μ., χτίστηκε για να τιμήσουν οι Φιγαλείς τον Απόλλωνα που τους βοήθησε να σωθούν από λοιμό στη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου. Είναι ο δεύτερος, μαζί με εκείνον του Ηφαίστου στο Θησείο, ο οποίος σώθηκε σχεδόν ολόκληρος.
ΠΟΤΕ ΝΑ ΠΑΤΕ
Την ευρύτερη περιοχή μπορείτε να την επισκεφτείτε καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. Για να περάσετε το φαράγγι της Νέδας όμως, η καλύτερη εποχή είναι απ' το Μάιο ώς το Σεπτέμβριο, αρκεί να μην βρέχει. Σε κάθε περίπτωση, συμβουλευτείτε τους ντόπιους και τους επαγγελματίες.
ΠΩΣ ΝΑ ΠΑΤΕ
Οδικώς. Ακολουθώντας την εθνική οδό Κορίνθου - Τριπόλεως μέσω σήραγγας Αρτεμισίου και Μεγαλόπολης θα φτάσετε στην Ανδρίτσαινα (228 χλμ.). Η αρχαία Φιγάλεια απέχει περίπου 30 χλμ. Από την Ανδρίτσαινα θα οδηγήστε 6,5 χλμ. για την Αμπελιώνα.
ΠΟΥ ΝΑ ΜΕΙΝΕΤΕ
Ανδρίτσαινα
Κεντρικά ενοικιαζόμενα δωμάτια Επικούριος Απόλλωνας
T/26260-22.840, 22.408 € €
Παραδοσιακός αναπαλαιωμένος Ξενώνας Αυγερινού - Συρράκου
T/26260-22.314 € €
Ζεστά διακοσμημένα δωμάτια με τζάκι.€ €
Ξενώνας Δέδε
T/6939-260.898
Τρία δωμάτια σε αναπαλαιωμένο κτίριο του 19ου αιώνα. € €
Αμπελιώνα
Τοπ επιλογή της περιοχής αποτελεί το πέτρινο πολυτελές συγκρότημα Εποχές T/26260-23.991, 210-62.36.150, www.epohes.gr
Το χωριό που κάποτε καλλιεργούσε αμπέλια είναι η πατρίδα του Θόδωρου Αγγελόπουλου και καταφέρνει να έχει ζωή ύστερα από τη δημιουργία του εξαιρετικού ξενώνα που έφτιαξε ο αδελφός του. Ανέσεις, καλαίσθητο περιβάλλον, δωμάτια με τζάκι, αγνό πρωινό και γεύματα με τοπικά προϊόντα, καθώς και ζεστό καθιστικό με παιχνίδια και αίθουσα μπιλιάρδου είναι μερικές από τις παροχές του. € € €
€ - έως 60 €
€ € - έως 110 €
€ € € - έως 200 €
€ € € € - από 200 € και άνω
ΠΟΥ ΝΑ ΦΑΤΕ
Πλούσια η κουζίνα της περιοχής. Θα απολαύσετε αρνάκι λαδορίγανη, αρνάκι καπαμά, γίδα βραστή, κρεατικά στη σούβλα και στα κάρβουνα, λουκάνικα, φασολάδα, πίτες, ντολμάδες, τουρλού λαχανικών και «ψάρι του βουνού», δηλαδή μπακαλιάρο με σκορδοστούμπι, λαχανικά, χορταρικά, ακόμη και όσπρια.
• Xοιρινό με σέλινο, κόκορα ή μοσχάρι με χυλοπίτες και φρικασέ σερβίρουν οι Εποχές στην Αμπελιώνα.
• Στην Ανδρίτσαινα θα δοκιμάστε τη χασαποταβέρνα του Πάπαρη, την κλασική ταβέρνα Τσιγούρη, τα ψητά στην Ανδρίτσαινα, στο Πέτρινο, στο Πεύκο και τα μαγειρευτά τουΓιώργη. Γευτείτε την «τσιγαρίδα», δηλαδή το παστό καπνιστό χοιρινό, το πρόβειο γιαούρτι και το καλό χύμα κρασί.
• Για καφεδάκι, γλυκό του κουταλιού και σιροπιαστά γλυκά του ταψιού από τη γειτονική Δημητσάνα θα καθίσετε στο καφενείο του Θωμόπουλου στην κεντρική πλατεία κάτω από τον πλάτανο. Καλά γλυκά και γαλακτομπούρεκα σερβίρει και η καφετέρια Ανδριτσάνες.
• Πριν φύγετε, αγοράστε γλυκά Λούσιου, ντόπιο τυρί και φρέσκα λουκάνικα.
ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΕΣ ΕΚΔΡΟΜΕΣ
Alpine, T/210-96.31.249, 6972-421.888, 6944-948.487
Trekking, T/2710-221.912, 27910-25.978, 6974-459.753 |
|
